Daghandel en psychologie

Het kan niet genoeg worden benadrukt, maar opinies en emoties zijn de grootste vijanden van de daghandelaar (en niet alleen van de daghandelaar, dit geldt eigenlijk voor alle investeerders en handelaars).

Vanuit de economische wetenschap is het beeld van de mens opgekomen als een Dr. Spock-achtige rationele calculator welke alle beschikbare informatie moeiteloos transformeert in een zorgvuldig afgewogen serie preferenties en risico scenario’s, compleet met waarschijnlijkheidsberekeningen.

Een eerste probleem is dat beleggers en handelaren vrijwel nooit beschikken over een dergelijk complete set informatie, of alle benodigde achtergrond kennis bezitten om deze ook juist te kunnen interpreteren. Laat staan alle toekomstige mogelijkheden kunnen overzien of deze van statistische waarschijnlijkheden voorzien. Voorspellen is moeilijk, vooral de toekomst, zo gaat het gevleugelde gezegde.

Maar behalve dat handelaren altijd met imperfecte informatie worden geconfronteerd zijn ze ook benadeeld door een vijand van binnenuit, hun eigen emotionele consistentie en vooroordelen zetten handelaren met deprimerende regelmaat op het verkeerde been. Begrip hiervan begint de laatste decennia door te dringen en heeft zelfs hele nieuwe velden van onderzoek geopend onder de naam van behavioural economics en behavioural finance.

Probleem is dat veel handelaren niet bewust zijn van het bestaan van hun eigen emoties of de gevolgen daarvan voor hun handelsactiviteiten, want deze emoties spelen zich doorgaans af in het onderbewuste. Bovendien zijn die gevolgen zelden positief, emotie gedreven handel leidt doorgaans niet tot grote winsten.

Een eerste vereiste is dus om de mogelijkheid te erkennen dat ons doen en laten op de financiële markten lang niet altijd even rationeel en gedisciplineerd is, maar dat we vaak worden gedreven door emoties waar we doorgaans het bestaan ervan niet vermoedde. Hier volgen een paar van de belangrijkste ‘irrationaliteiten’:

Informatie bias

We denken vrijwel allemaal dat we niet beïnvloed worden door de media, dat we de feiten kunnen scheiden van de meningen van de  journalist, krant, of tv kanaal waar we ze aantreffen. Maar dit is over het algemeen een behoorlijke overschatting van ons eigen objectiveringsvermogen.

We hebben de neiging om de bias van de bron te volgen, en dit is ook niet erg verrassend, want een dergelijke bron heeft de neiging om slechts een kant van het verhaal te vertellen. Met andere woorden, zelfs als we in staat zijn om feiten van meningen te scheiden krijgen we met een eenzijdige bron ook eenzijdige feiten.

Angst voor het onbekende

Dit is een bekende psychologische karaktertrek wat veel gedrag beïnvloed zonder dat we er bewust van zijn, het is dus niet verwonderlijk dat ook handelaren er last van hebben tijdens het handelen. Deze angst komt in allerlei vormen. Het kan zijn dat we alleen in een bepaald aandeel of industrie handelen, ondanks het feit dat deze stagneren en er veel betere handelsinstrumenten zijn, simpel omdat we de stap naar het onbekende niet durven te nemen.

Een dergelijke angst heeft nog voordelen voor beleggers omdat het beter beleggen is in zaken waar we bekend mee zijn. Voor daghandelaars gaat dit minder op omdat posities slechts worden ingenomen voor de zeer korte termijn waarop de fundamenten weinig of geen greep hebben. Hier zijn de grafieken en technische indicatoren belangrijker dan de fundamenten.

Maar wat te denken van handelaren die een onbewuste angst voor geld verdienen hebben? Dit is zeldzaam en klinkt bizar, en is het ook, maar we weten van lotto winnaars dat plotselinge rijkdom mensen ver buiten hun comfort zone kunnen halen, lang niet altijd met positieve gevolgen.

Anticipatie

Een variant van deze bizarre angst om geld te verdienen is dat sommige handelaren anticiperen op grote rijkdommen, en zoveel plezier beleven aan deze anticipatie dat dit ten koste gaat van de, ongetwijfeld betrekkelijk mondaine en kleine stapjes om deze rijkdom ook daadwerkelijk binnen te halen.

Dit kan leiden tot allerlei disfunctioneel gedrag, het aangaan van teveel risico, of juist te weinig, het niet doen van noodzakelijke huiswerk, of hanteren van de vereiste handelsdiscipline. Het kan zijn dat handelaren onbewust hebben besloten dat dromen van de rijkdommen al goed genoeg is.

Dat is minder gek dan het lijkt, we spenderen een enorme hoeveelheid tijd aan fictie en mensen zijn een meester in het zichzelf voor de gek houden. Gedachtes hebben ook reële effecten, stelt u zich maar eens gedetailleerd voor hoe u een citroen doormidden snijdt, hoe dit ruikt, en hoe u reageert als u langzaam in de citroen bijt. Tien tegen één dat dergelijke gedachten tot fysieke reacties leiden.

Het is met dromen van aanstaande rijkdom niet anders. Deze kunnen zo prettig zijn dat ze verslaven, en een handicap vormen om de doelen ook daadwerkelijk te bereiken.

Vasthouden aan verliezers

Een andere, veel vaker voorkomend euvel is dat handelaren vaak veel te lang vasthouden aan verliezende posities, en/of hun winnaars niet lang genoeg laten lopen. Dat laatste komt uit een aversie tegen risico, en werkt eigenlijk alleen als u de scalping strategie gebruikt voor de daghandel (waarbij zo veel mogelijk posities worden aangegaan welke zo snel mogelijk worden gesloten als deze winstgevend worden).

Te vroeg winnende posities sluiten komt voort uit risicomijdend gedrag, dat in een scalping strategie wel goed werkt. Maar het negeert de trend. Verliesgevende posities moeten wel zo snel mogelijk worden gesloten om erger te voorkomen. Niet alleen kunnen de verliezen sterk oplopen, ook bindt het een deel van uw kapitaal, zodat u minder nieuwe posities kunt aangaan.

Daghandelaren zijn minder geïnteresseerd in de fundamenten van de financiële instrumenten waarin ze handelen omdat posities slechts voor een zeer korte tijd worden aangegaan. Deze tijd is zo kort dat prijsbewegingen veeleer een technisch dan een fundamenteel patroon volgen (als ze überhaupt een patroon volgen), kennis van technische analyse is dus belangrijker dan fundamentele analyse.

Hoewel de daghandelaar, door zijn korte termijn horizon meer in technische dan aan fundamentele analyse doet kan het natuurlijk wel zo zijn dat juist tijdens zo’n open positie de fundamenten veranderen. Er kan op ieder moment iets met de wereld, de financiële markten, en uw favoriete handelsinstrument gebeuren.

Handelaren die vasthouden aan verliesgevende posities hebben hier onvoldoende oog voor, en vertonen juist een risicozoekend gedrag, precies het omgekeerde van de handelaar die winnende posities te snel sluit. Ook kan het zo zijn dat de handelaar zichzelf voor de gek houdt en denkt dat zolang verliesgevende posities niet gesloten wordt er geen verlies wordt geleden. Een recept voor ellende.

Conclusie

Het herkennen en, nog belangrijker, erkennen van deze psychologische mechanismen is een eerste stap naar het er mee omgaan. De daghandelaar moet eigenlijk veel meer de Dr. Spock-achtige homo economicus uit de economische tekstboeken zijn dan voldoen aan het mensbeeld uit de behavioural finance literatuur.

Houdt u zich daarom genadeloos en gedisciplineerd vast aan uw handelsstrategie en laat u niet van de wijs brengen door opinies van anderen, eenzijdige bronnen, of uw eigen gevoelens. We weten, dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Het bijhouden van een gedetailleerd logboek is nog een handige stap om inzicht te krijgen in uw eigen handelstekortkomingen.

Geschreven door BeursProf Beleggenstips. BeursProf is een initiatief van een groep enthousiaste academici met passie voor de beurs en beleggen.